Hiện nay, tình trạng thiếu nitrat (No3) và phosphate (Po4) trong bể san hô cá biển thường xảy ra nhiều hơn là tình trạng thừa, do các thiết bị lọc và quản lý chất lượng nước ngày càng được đầu tư chuẩn chỉ. Để chinh phục được một bể san hô đẹp, ổn định và phát triển lâu dài, ngoài việc giữ các chỉ số cơ bản như magiê (Mg), canxi (Ca) và độ kiềm (KH), nhiều người chơi san hô mới thường loay hoay trong việc giữ ổn định nồng độ NP. Đây có lẽ là một vấn đề khá nan giải đối với những người chơi mới “vào nghề”.
Tầm Quan Trọng của Việc Kiểm Soát NP
Hầu hết những ai chơi san hô đều đã từng ngắm nhìn những bể san hô đẹp đến mê hồn trên mạng. Tuy nhiên, ít ai biết rằng chủ nhân của những chiếc bể đó đã tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc ổn định NP để duy trì được vẻ đẹp và sự phát triển của bể như thế. Việc cân bằng và ổn định NP quan trọng không kém gì việc kiểm soát các chất cơ bản như Ca, Mg và KH. Những người chơi san hô lâu năm đều biết rằng để có một bể san hô đẹp và phát triển, việc duy trì mức NP hợp lý là điều bắt buộc.
Mức N và P Hợp Lý
Đúc kết từ kinh nghiệm thực tế của các reefer và coral farm trên thế giới:
- Đối với bể có hệ thống đèn trung bình:
- Nitrat (NO3-): 5-10 ppm
- Phosphate (PO4³-): 0.05 ppm
- Đối với bể có hệ thống đèn mạnh (hơn 300 PAR):
- Nitrat (NO3-): 10-15 ppm
- Phosphate (PO4³-): 0.1 ppm
Tại Sao Mức N và P Này Lại Hợp Lý?
Giữ nồng độ nitrat và phosphate trong khoảng này giúp san hô có đủ chất dinh dưỡng để phát triển mà không tạo điều kiện cho tảo và các sinh vật không mong muốn bùng phát.
- Nitrat (5-15 ppm): Giúp duy trì quá trình tổng hợp protein và phát triển mô của san hô. Nồng độ cao hơn giúp san hô phát triển tốt hơn trong điều kiện ánh sáng mạnh, nhưng nếu vượt quá mức này cũng có thể gây ra sự bùng phát tảo.
- Phosphate (0.05-0.1 ppm): Cần thiết cho quá trình quang hợp của tảo cộng sinh (zooxanthellae) trong san hô. Nồng độ này giúp duy trì sự cân bằng dinh dưỡng và ngăn ngừa sự bùng phát tảo không mong muốn. Nếu quá thấp sẽ dẫn đến sự gián đoạn trong quá trình quang hợp của san hô, điều này đặc biệt nghiêm trọng đối với những bể có hệ thống ánh sáng mạnh. Chỉ cần gián đoạn quá trình quang hợp trong một vài giờ dưới hệ thống đèn mạnh, toàn bộ san hô của bạn có thể tiêu tùng trong một nốt nhạc.
Vấn Đề Lệch Tỉ Lệ N:P
Đã có nhiều người chơi san hô phải xử lý các vấn đề như bùng phát vi khuẩn dino, cyano… liên quan đến việc NP mất cân bằng. Nhiều người sai lầm khi đầu tư vào các thiết bị đèn, sóng xịn mà không biết rằng sóng và đèn phải phù hợp với dinh dưỡng (NP nói chung). Để có một bể san hô đẹp, việc kiểm soát nồng độ NP là một phần không thể thiếu. Khi tỉ lệ NP không cân bằng, ví dụ như nitrat cao nhưng phosphate thấp hoặc ngược lại, cũng có thể gây ra nhiều vấn đề:
- Nitrat cao, phosphate thấp hoặc bằng 0:
- Vấn đề: Tảo lam (cyano) và các loại tảo độc hại khác có thể bùng phát, cạnh tranh dinh dưỡng với san hô và gây căng thẳng cho hệ sinh thái bể.
- Cách xử lý: Bổ sung phosphate bằng cách sử dụng các dung dịch bổ sung PO4³- như Soha Marine Element P+ để đưa nồng độ phosphate về mức hợp lý (0.05-0.1 ppm). Sử dụng các sản phẩm vi sinh như Soha Marine Biolife+ và Soha Marine Probio để cân bằng hệ vi sinh vật từ đó tăng cường hiệu quả xử lý chất thải trong bể.
- Nitrat thấp hoặc bằng 0, phosphate cao:
- Vấn đề: Tảo lục và tảo sợi có thể bùng phát, ảnh hưởng đến sự quang hợp của tảo cộng sinh trong san hô và làm giảm sự phát triển của san hô.
- Cách xử lý: Bổ sung nitrat bằng cách sử dụng các dung dịch bổ sung NO3- như Soha Marine Element N+ để đưa nồng độ nitrat về mức hợp lý (5-15 ppm). Sử dụng các biện pháp để đưa phosphate về ngưỡng hợp lý 0.05-0.1ppm như vật liệu lọc hấp phụ phosphate hoặc sản phẩm giảm loại bỏ trực tiếp phosphate như Soha Marine Element P-
Thiếu hoặc Thừa N và P: Hậu Quả và Cách Khắc Phục
- Thiếu NP:
- Hậu quả: San hô thiếu dinh dưỡng, giảm tốc độ tăng trưởng, màu sắc nhạt và sức khỏe yếu.
- Cách khắc phục: Sử dụng sản phẩm chuyên dụng cho bể san hô cá biển bổ sung nitrat và phosphate.
- Thừa NP:
- Hậu quả: Sự bùng phát của tảo, tích tụ chất thải, giảm oxy trong nước và căng thẳng cho san hô.
- Cách khắc phục: Sử dụng vật liệu hấp thụ phosphate, sử dụng các sản phẩm hỗ trợ loại bỏ dinh dưỡng thừa, tăng cường thay nước định kỳ, và sử dụng hệ thống lọc sinh học hiệu quả.
Cách Kiểm Soát Nồng Độ NP
- Kiểm Tra Định Kỳ:
- Sử dụng bộ kiểm tra chất lượng nước để kiểm tra nồng độ nitrat và phosphate ít nhất hàng tuần. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh kịp thời.
- Quản Lý Thức Ăn:
- Không cho ăn quá nhiều, vì thức ăn thừa có thể phân hủy và giải phóng nitrat và phosphate vào nước. Chỉ cho lượng thức ăn vừa đủ mà cá và san hô có thể tiêu thụ trong vài phút.
- Thay Nước Định Kỳ:
- Thay nước định kỳ (10-20% mỗi tuần) giúp loại bỏ nitrat và phosphate tích tụ và cung cấp nước mới với nồng độ dinh dưỡng phù hợp.
- Sử Dụng Hệ Thống Lọc Hiệu Quả:
- Hệ thống lọc sinh học, cơ học và hóa học tốt giúp duy trì chất lượng nước ổn định. Đảm bảo rằng bộ lọc của bạn được vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ.
- Sử Dụng Sản Phẩm Hỗ Trợ:
- Các chất hấp thụ phosphate (như GFO) và sản phẩm vi sinh giúp cân bằng hệ vi sinh vật trong bể, tăng cường quá trình phân giải chất hữu cơ và giảm nồng độ nitrat và phosphate.
- Bổ Sung Dinh Dưỡng:
- Khi cần thiết, sử dụng các sản phẩm bổ sung nitrat và phosphate để duy trì nồng độ hợp lý một cách an toàn và dễ kiểm soát mà không cần bổ sung sinh vật để tăng bioload trong bể.
Kết Luận
Việc kiểm soát nồng độ nitrat và phosphate trong bể san hô là một phần rất quan trọng để duy trì sức khỏe và sự phát triển của hệ sinh thái san hô. Bằng cách duy trì mức N và P hợp lý, bạn có thể đảm bảo rằng san hô và các sinh vật khác trong bể luôn khỏe mạnh và phát triển bền vững. Việc kiểm tra nước định kỳ và sử dụng các biện pháp quản lý thích hợp là cần thiết để duy trì môi trường tốt nhất cho bể san hô của bạn. Chỉ cần tuân thủ nguyên tắc này, bạn đã có thể tiết kiệm được rất nhiều chi phí “học tập’ khi bước chân vào thú chơi này. Hy vọng rằng, với những thông tin này, Soha Marine có thể giúp các bạn tiến đến gần hơn tới những nấc chinh phục mới.
Happy Reefing
